Archiwum Państwowe w Zielonej Górze - Wojskowy Sąd Rejonowy w Zielonej Górze w latach 1950-1954

Wojskowy Sąd Rejonowy w Zielonej Górze w latach 1950-1954

25 lutego 2022

Fragment wstępu:

„Pierwszy rozdział ma charakter wprowadzenia w tematykę, ukazuje miejsce i istotę zmian, jakie dokonały się w sądownictwie powszechnym i wojskowym wskutek nowej sytuacji politycznej i prawnej w Polsce w latach 1944-1955.

Rozdział drugi poświęcono wymiarowi sprawiedliwości, jaki władza komunistyczna zbudowała na Środkowym Nadodrzu w latach 1945-1955. W pierwszej jego części wyjaśniono specyfikę społeczno-polityczną Środkowego Nadodrza, a następnie podjęto próbę historycznej rekonstrukcji sądownictwa powszechnego na interesującym nas terenie. Kolejny problem analizowany w tym rozdziale dotyczy działalność Wojskowych Sądów Rejonowych w Poznaniu i Wrocławiu na obszarze Środkowego Nadodrza w okresie 1946-1950. Ostatnia część zawiera zagadnienie powstania i struktury Wojskowego Sądu Rejonowego z Zielonej Górze.

Rozdział trzeci szeroko traktuje o obsadzie personalnej Wojskowego Sądu Wojskowego w Zielonej Górze z dokładną analizą kadry sędziowskiej, szefostwa sądu oraz innych pracowników i obsady etatowej. Znalazło się tutaj także omówienie pracy obrońców wojskowych. Przeprowadzono również szeroką analizę szkolenia pracowniczego i politycznego. W rozdziale tym podjęto także próbę omówienie nadzoru i kontroli pracy WSR w Zielonej Górze.

Rozdział czwarty zawiera omówienie relacji sądu z instytucjami zewnętrznymi, takimi jak Wojskowa Prokuratura Rejonowa w Zielonej Górze, Urząd Bezpieczeństwa Publicznego, Milicja Obywatelska, PZPR, Wojska Ochrony Pogranicza. Ponadto zajęto się inwigilacją sędziów przez Informację Wojskową, chociaż nie odnaleziono akt archiwalnych dotyczących WSR w Zielonej Górze.

Rozdział piąty poświęcony jest wielu aspektom postępowań przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Zielonej Górze. Z jednej strony ma charakter analiz liczbowych orzeczonych wyroków, z drugiej zawiera wiele przykładów spraw karnych z dokładną ich charakterystyką. W zakończeniu pracy pojęto próbę podsumowania działalności sądu, odpowiadając na postawione we wstępie pracy pytania, oraz przedstawiono wyniki badań dotyczących unieważniania wyroków orzeczonych przez sędziów WSR w Zielonej Górze w procesach politycznych od 1991 roku.”

Marek Budniak, urodzony w 1958 r. w Zbąszynku, ukończył historię w Instytucie Historii Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Zielonej Górze w 1981 r. W latach 1981-2012 nauczyciel historii na poziomie szkoły podstawowej i liceum ogólnokształcącego. Od 1994 r. do 2012 r. dyrektor Katolickiego Liceum Ogólnokształcącego w Zielonej Górze. W 2013 r. rozpoczął prace badawcze nad dokumentacją archiwalną wojskowych sądów rejonowych działających na terenie Środkowego Nadodrza w latach 1946-1955. Zainteresował się dziejami „zwykłych ludzi” skazanych przez wojskowy wymiar sprawiedliwości za działalność przeciwko Polsce Ludowej. Opublikował kilkadziesiąt artykułów popularnonaukowych na łamach Tygodnika Katolickiego „Niedziela/Aspekty” i „Gazety Lubuskiej”, przybliżając ofiary komunistycznego reżimu. Jest autorem sześciu artykułów naukowych na temat skazanych przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Zielonej Górze. Doktorant historii Uniwersytetu Zielonogórskiego.

Publikacja wydana nakładem Archiwum Państwowego w Zielonej Górze jest dostępna do pobrania w sekcji Pliki do pobrania.